Jak zrobić kompost? Kompletna instrukcja krok po kroku

Kompostowanie to złożony proces, który pozwala na przekształcenie odpadów organicznych w naturalny nawóz bogaty w substancje pokarmowe dla roślin. Jest to metoda, która nie tylko pomaga w utrzymaniu zdrowego ogrodu, ale również przyczynia się do redukcji ilości odpadów trafiających na wysypiska. W praktyce proces kompostowania to nic innego jak kontrolowany rozkład materii organicznej, który prowadzi do powstania kompostu, nazywanego również „czarnym złotem ogrodnika”.

Z artykułu dowiesz się, jak zrobić kompost krok po kroku, jakie materiały nadają się do kompostowania oraz jakie są korzyści i potencjalne pułapki związane z tym procesem. Bez względu na to, czy jesteś początkującym, czy doświadczonym ogrodnikiem, znajdziesz tu praktyczne wskazówki, które pomogą Ci przetworzyć większość organicznych odpadów powstających w Twoim domu.

Rodzaje materiałów do kompostowania

Kompostowanie opiera się na równoważeniu tzw. materiałów zielonych (bogatych w azot) i brązowych (bogatych w węglowodany). Materiały zielone to np. skoszona trawa, resztki warzyw i owoców, a brązowe to sucha trawa, liście, gałęzie i papier (z wyłączeniem zadrukowanego papieru).

Jak proces rozkładu wpływa na dobór składników kompostu?

Proces kompostowania wpływa na dobór materiału organicznego. Materiały zielone szybciej się rozkładają, podczas gdy materiały brązowe dostarczają węgla, utrzymując równowagę pierwiastków w kompoście. Różnorodność składników sprzyja utrzymaniu optymalnych warunków dla mikroorganizmów, co przekłada się na dojrzewanie kompostu i w pełni ekologiczny, wartościowy nawóz dla roślin.

PRZECZYTAJ TAKŻE:
Kompostowanie – ekologiczne przetwarzanie odpadów w cenny nawóz

Co można kompostować?

1. Odpadki kuchenne. Do kompostowania nadają się warzywa, owoce, kawa, skorupki jaj, herbata i fusy z herbaty. Te materiały są bogate w azot i dostarczają cennych składników odżywczych do kompostu.

2. Resztki roślin ogrodowych. Zielone resztki roślin, takie jak świeża trawa, liście, gałązki, chwasty bez nasion i kwiaty, stanowią doskonały materiał do kompostowania. Pomagają one utrzymać właściwą równowagę węgla i azotu w stosie kompostowym.

3. Papier i karton. Niezadrukowany papier, karton, ręczniki papierowe i chusteczki higieniczne można również użyć do produkcji kompostu. Najlepiej jest je podzielić na mniejsze kawałki przed wrzuceniem do kompostownika.

4. Trochę drewna. Choć drewno zawiera węgiel, umiarkowane ilości gałęzi, kory lub trocin można wrzucać do kompostownika. Te materiały pomagają przewietrzyć kompost.

5. Nawozy zielone. Niektóre rośliny, takie jak lucerna, mogą być używane jako „nawozy zielone”. Stanowią one doskonałe źródło azotu.

6. Popiół drzewny. W umiarkowanych ilościach jest źródłem węgla i minerałów, takich jak potas i wapń. Wpływa korzystnie na pH kompostu.

Czego nie można wrzucać do kompostownika?

1. Mięso i ryby. Zawierają one tłuszcze i białka, które przyciągają szkodniki i mogą powodować nieprzyjemny zapach.

2. Oleje i tłuszcze. Utrudniają rozkład, wabią zwierzęta, np. szczury. Mogą prowadzić do problemów z zapachem.

3. Materiały z chorobami roślin. Resztki roślin z infekcjami grzybiczymi stwarzają ryzyko rozprzestrzenienia się chorób.

4. Nasiona chwastów. W przypadku chwastów nasiona są trudne do zniszczenia w procesie kompostowania, dlatego najlepiej jest unikać dodawania tych roślin z dużą ilością nasion.

5. Odpadki zwierzęce. Nie należy kompostować odchodów zwierząt domowych, ponieważ mogą zawierać patogeny.

Proces Kompostowania

Jeśli chcemy, aby kompostowanie było efektywne, ważne jest zachowanie odpowiednich warunków i postępowanie zgodnie z pewnymi zasadami.

Jak przygotować miejsce do kompostowania?

Najlepiej wybrać miejsce, które jest zacienione, dobrze wentylowane, na nieutwardzonym gruncie. Cień jest nieodzowny, aby chronić kompost przed Słońcem i przesuszeniem. Spulchniona ziemia ogrodowa pod pojemnikiem zapewni większą cyrkulację powietrza, przyspieszającą rozkład materii organicznej.

Kompostownik ogrodowy czy kompostowanie w pryzmie?

Jeśli mamy ograniczoną przestrzeń, kompostownik ogrodowy będzie lepszym rozwiązaniem, ponieważ zajmuje mniej miejsca. Można go także łatwiej dostosować do wielkości ogrodu i ukryć pomiędzy roślinami. Jaki założyć kompostownik?

Kompostownik termiczny zapewni szybszy rozkład materiałów, ponieważ łatwiej w nim kontrolować odprowadzanie nadmiaru wilgoci czy temperaturę niż w tradycyjnym kompostowniku z drewna. Zwykle wykonany jest z metalu lub tworzywa sztucznego. Izolacja termiczna pomaga w osiągnięciu wyższych temperatur, co skraca czas rozkładu i zabija niektóre patogeny oraz nasiona chwastów.

Kompostownik drewniany może przybrać estetyczny wygląd dopasowany do ogrodu. Budowa kompostownika z naturalnego drewna pozwala jego na integrację z otoczeniem. Jednak taka konstrukcja zwykle ulega rozkładowi w wyniku działania wilgoci i czasu. Kompostownik będzie wymagać regularnej konserwacji.

Kompostowanie w pryzmie ma swoje zalety, takie jak niski koszt, naturalność procesu, brak konieczności specjalistycznego sprzętu i większa pojemność. Jest to atrakcyjna opcja dla osób z ograniczonym budżetem i dużą ilością materiałów przeznaczonych do rozkładu.

Warto również pamiętać, że niektórzy stosują obie metody, wykorzystując kompostownik plastikowy lub drewniany na drobniejsze materiały organiczne, a także kompostowanie w pryzmie na większe ilości takich składników, jak liście czy gałęzie.

Jak długo trwa dojrzewanie kompostu?

Czas dojrzewania kompostu może znacząco różnić się w zależności od rodzaju kompostownika, który został wykorzystany. Do wyboru mamy:

Kompostownik drewniany, w którym proces dojrzewania kompostu zwykle trwa od 6 miesięcy do 2 lat.

Kompostownik termiczny, który zwykle posiada podwójną warstwę izolacyjną i utrzymuje stałą temperaturę wewnątrz pojemnika. Dobry kompost uzyskamy znacznie szybciej od kilku tygodni do kilku miesięcy.

Kompostownik plastikowy, w którym proces kompostowania potrwa od 3 do 6 miesięcy.

Jeśli zdecydujemy się na kompostowanie w pryzmie, warstwy kompostu należy przekopywać co 2 miesiące. Wartościowy nawóz możemy uzyskać w czasie od 6 miesięcy do kilku lat w zależności od warunków pogodowych, temperatury otoczenia i ilości tlenu dostępnej w stosie kompostowym.

Jak wygląda dobry kompost?

Dojrzały kompost jest ciemny, luźny, przypominający strukturę gleby. Posiada przyjemny, ziemisty aromat. Można go rozpoznać po braku wyraźnych śladów surowych materiałów organicznych. Przykry zapach jest oznaką, że kompost trzeba wymieszać.

Jak zrobić kompost krok po kroku?

1. Na początek warto na dno kompostownika wrzucić kilka gałęzi, aby przyspieszyć kompostowanie. Ulegną one naturalnemu rozkładowi, ale będą służyły jako trwałe wsparcie w cyrkulacji powietrza.

2. Następnie możemy zacząć układać warstwy kompostu, składające się z różnych odpadów roślinnych, np. liści, skoszonej trawy, chwastów bez nasion i resztek organicznych z kuchni. Rozpoczynamy od materiałów brązowych, a następnie dodajemy zielone. Zaleca się zachowanie stosunku 2:1.

3. Po utworzeniu warstwy około 30 centymetrów grubości warto rozważyć dodanie specjalnego środka bogatego w bakterie kompostujące lub wcześniej przepracowanego kompostu.

4. Kolejne warstwy kompostu należy posypywać ziemią ogrodową. Ten proces powinien się powtarzać aż do momentu, gdy kompostownik będzie wypełniony.

Jednak nasza rola w procesie kompostowania nie kończy się na tym etapie. Aby uzyskać dojrzały kompost, musimy regularnie o niego dbać. Co jakiś czas trzeba kompost wymieszać lub przynajmniej delikatnie przekręcić, aby przywrócić właściwą cyrkulację powietrza i utrzymać jego wilgotność. Warto wcześniej zastanowić się, jaki założyć kompostownik, aby ułatwić sobie późniejszą pielęgnację masy kompostowej.

Korzyści z kompostowania 

Wytwarzanie kompostu stanowi istotny element ekologicznego i efektywnego ogrodnictwa, przynosząc korzyści zarówno dla środowiska, jak i dla ogrodnika.

• Dobrze wykonany kompost, zwany „czarnym złotem ogrodnika”, jest bogaty w składniki pokarmowe. Jego zastosowanie wzbogaca glebę. Rośliny, które rosną w kompostowanej glebie, często są zdrowsze i wydajniejsze.

• Kompost zwiększa zdolność gleby do zatrzymywania wody, co jest szczególnie ważne w przypadku gleb piaszczystych lub gliniastych oraz w okresach suszy. Dzięki temu ogranicza się potrzebę częstego podlewania.

• Dojrzały kompost stanowi w pełni ekologiczny, naturalny nawóz. Zastępuje chemiczne nawozy, które mogą być szkodliwe dla środowiska i zdrowia ludzi. Pozwala zaoszczędzić pieniądze na zakupie substratów do gleby i znacząco obniżyć koszty utrzymania ogrodu.

• Kompost wspomaga bioróżnorodność w ogrodzie, przyciągając różnorodne organizmy, takie jak ptaki, pożyteczne owady i mikroorganizmy, które korzystnie wpływają na ekosystem.

• Kompostowanie pomaga zmniejszyć ilość odpadów organicznych trafiających na wysypiska, pozytywnie wpływając na środowisko.

Częste błędy – jak ich unikać?

Często w przydomowym kompostowniku używamy zbyt dużo odpadów roślinnych, nie zachowując odpowiedniego balansu między materiałami zielonymi a brązowymi. Można także spotkać inne błędy.

Używanie resztek roślin porażonych przez choroby

Zainfekowane rośliny mogą być źródłem zakażenia w kolejnych latach. Należy wybierać tylko te, co do których mamy pewność, że nie są skażone chorobami.

Stosowanie związków wapnia

Zbyt dużo wapnia może pozbawić kompost cennego azotu. Ważne jest, aby zachować równowagę między składnikami, dodając źródła azotu, takie jak trawy czy pokrojone resztki roślin.

Dodawanie nierozdrobnionego materiału

Wkładanie do kompostu dużych kawałków materiału, takich jak gałęzie czy drewno, wydłuża czas rozkładu. Dlatego zawsze warto upewnić się, że materiał jest odpowiednio rozdrobniony.

Układanie grubych warstw

Takie działanie ogranicza dostęp tlenu. Lepiej układać cienkie warstwy i co jakiś czas przewracać kompost.

Niewłaściwe miejsce na kompostownik

Należy unikać lokalizacji w dołkach lub zbiornikach betonowych, które utrudniają przepływ powietrza. Idealne miejsce to otwarta przestrzeń, chroniona przed nadmiernym nasłonecznieniem i deszczem.

PRZECZYTAJ TAKŻE:
Karton w ogrodzie. Jak wykorzystać tekturę do ściółkowania i poprawy jakości ziemi?

Praktyczne wskazówki

Jeśli kompostowanie nie przebiega tak, jak powinno, warto podjąć kilka kroków, aby rozwiązać ten problem i przywrócić proces na właściwe tory.

Gdy masa kompostowa jest zbyt mokra, dodaj więcej materiałów brązowych. Jeśli jest zbyt sucha i mało aktywna, dodaj więcej materiałów zielonych lub spryskaj ją wodą.

Czasami kompostownik wydziela zapach zgnilizny, wówczas przemieszaj składniki. Regularne obracanie kompostu pozwala zapewnić odpowiednią wentylację.

Możesz także rozważyć dodanie aktywatora kompostu, który jest dostępny w sklepach ogrodniczych. Aktywatory zawierają korzystne mikroorganizmy, które przyspieszają rozkład kompostu.

Jeśli, mimo podejmowania tych kroków, problem z kompostem nadal się utrzymuje, rozważ przeprojektowanie kompostownika lub zmianę warunków, takich jak miejsce składowania czy rozmiar kontenera.

Jak zrobić kompost? Podsumowanie

Kompostowanie to nie tylko sposób na utylizację odpadów organicznych, ale również metoda, która poprawia strukturę gleby w ogrodzie. Dzięki temu procesowi możesz przekształcić resztki roślinne w wartościowy nawóz bogaty w składniki odżywcze dla roślin. Wiedza o tym, jakie materiały nadają się do kompostowania i jak kontrolować proces rozkładu, jest kluczem do uzyskania wysokiej jakości kompostu.

Jeżeli zastosujesz się do zasad i wskazówek przedstawionych w tym artykule, proces kompostowania stanie się dla Ciebie nie tylko prostym, ale i satysfakcjonującym zadaniem.

Pamiętaj, że każdy krok w kierunku zrównoważonego życia i dbałości o środowisko jest krokiem w dobrą stronę. Dlatego nie zwlekaj! Pomyśl o założeniu kompostownika już dziś!