Ogród francuski – jak urządzić ogród w stylu francuskim?

Planując projektowanie ogrodu, trzeba pomyśleć o tym, w jakim stylu chcemy go założyć. Jeśli marzy nam się dziki nieład, to będziemy mieć nieco mniej pracy. Jeśli jednak myślimy o jakimś konkretnym stylu, to planowanie jest rzeczą nieodzowną, bo inaczej nasze aranżacje, mówiąc kolokwialnie, wezmą w łeb.

Ogród francuski to nie lada wyzwanie. Z artykułu dowiesz się, gdzie można założyć ogród w stylu francuskim. Poznasz przykłady roślin, które warto wziąć pod uwagę. Marian opowie też o znaczeniu małej architektury ogrodowej. Jeśli lubisz symetryczne, geometryczne formy, a Twój ogród ma być elegancki i okazały, zapewne zainteresuje Cię ten wpis.

Jak wygląda ogród francuski?

Ogród w stylu francuskim wymaga dokładnego zaprojektowania. Charakteryzuje go regularność kompozycji bogatej w nasadzenia z wyraźnie wyznaczonym centrum ogrodu. Rośliny, które w nim rosną, są sadzone według konkretnego planu. Mamy, więc partery ogrodowe, czyli kwietniki (często układane tak, by przypominały orientalne kobierce), szpalery drzew lub krzewów, gabinety i boskiety.

Szpalery są odpowiednio formowane, żywopłoty strzyże się wręcz pod linijkę, ścieżki są proste. Nie ma tu miejsca na krzywiznę. Każda roślina jest formowana w geometryczny kształt. Ogród francuski jest więc wielką kompozycją z roślin, zwieńczoną fontannami i rzeźbami, w której specjalnie ukształtowane trawiaste pole pełni funkcję zielonego tła. W ogrodzie francuskim natura jest w pełni poddana człowiekowi i jest pewnego rodzaju materiałem, z którego ogrodnik tworzy aranżacje.

Czeka więc nas dużo pracy, jeśli zachciało nam się założyć ogród francuski. Przycinanie drzew i krzewów w odpowiednich terminach, czy pielenie to niewielki ułamek tego, co będziemy musieli robić. Nie wspominając, że samo projektowanie ogrodu w stylu francuskim, a później jego zakładanie będzie trudne. A wszystko dlatego, że będzie dużo szczegółowego planowania.

 Ogród barokowy, czyli jak powstał styl francuski?

Ogród francuski nie był jednolity. Przodkiem tego, co znamy dzisiaj, był ogród barokowy, a wcześniej jeszcze czerpano inspiracje z renesansowych ogrodów włoskich, które miały cechy charakteru ogrodu pałacowego.

Styl francuski wykształcił się w XVII wieku. Dość szybko stał się popularny nie tylko wśród możnowładców. Tak szybki wzrost popularności ogrodów w stylu francuskim można tłumaczyć tym, że idea natury w pełni kontrolowanej przez człowieka współgrała z absolutyzmem oświeconym. Stopniowo ogród francuski stawał się popularny w całej Europie. Jednak po klęsce Napoleona popularniejszy stał się styl angielski, co nie oznaczało całkowitego zniknięcia stylu francuskiego. 

Ogród francuski – opis stylu

Ogród francuski cechuje się regularnością kompozycji. Drzewa i krzewy formuje się tak, by rosły w geometrycznych kształtach i stanowiły ogrodzenie parterów ogrodowych w taki sposób, aby uzyskać zróżnicowanie wysokości w bezpośrednio sąsiadujących częściach ogrodu. Kwiaty sadzi się w kobiercach z orientalnymi wzorami. Jeśli część kwiatów zwiędnie, wymienia się je na nowe. Tego rodzaju kompozycje to partery haftowe. Są one dość trudne w utrzymaniu.

Elementy stylu francuskiego

Poza częścią parterową ogrodu umieszczano kiedyś gabinety, teatry ogrodowe, labirynty, czy boskiety. Jeśli planujemy ogród w stylu francuskim, za parter może służyć nam rabata, na której posadzimy niskie rośliny, a pozostałą jej część wysypiemy żwirkiem. Uzyskamy wtedy miłą dla oka kompozycję, która będzie łatwa w pielęgnacji.

Architektura ogrodowa i oświetlenie

Istotnym dodatkiem do ogrodu francuskiego są fontanny,  ławki, czy rzeźby. Jeśli nie mamy jak kupić ładnej rzeźby, to pomyślmy o zakupie donicy mającej klasyczny kształt. Możemy ją postawić w centrum rabaty, na przecięciu ścieżek, czy na skraju alejki. Uzyskamy wtedy niepowtarzalny klimat.

Jeśli chcemy podziwiać ogród wieczorem i w nocy, pomyślmy o założeniu w nim oświetlenia. Pamiętajmy o tym, żeby lampki, które zakładamy, były przeznaczone na zewnątrz. Inaczej przez wystawienie na warunki atmosferyczne szybko się zepsują, a na nas spadną koszty wymiany oświetlenia w ogrodzie. 

Kolorystyka i bogactwo kształtów

Ważna jest również kolorystyka i bogactwo kształtów. Pamiętajmy, by w ogrodach francuskich była aleja obsadzona po obu stronach szpalerami drzew, tworząc zielone mury chroniące przed słońcem. Mogą to być dęby, lipy, buki, graby, czy wiązy. Jeśli nie chcemy drzew, mogą być krzewy lub wazony kwiatowe posadowione wzdłuż ścieżek ogrodu, ale w każdym przypadku muszą to być gatunki łatwo poddające się formowaniu. Czeka nas wszakże przy nich dużo pracy, gdyż nie mogą one dziko rosnąć, ale muszą być uformowane w geometryczne kształty.

Ogród francuski – cechy ogrodu

Ogród francuski cechuje się regularnością kompozycji. Sadzimy w nim rośliny, które są łatwe w formowaniu. Cechuje go również rozmaitość kolorystyki sadzonych roślin. Ważny jest też parter ogrodowy (w przydomowym ogrodzie francuskim może być nim najzwyczajniejsza w świecie rabata), dzięki któremu przydomowy ogród francuski wizualnie będzie jeszcze ciekawszy. Elementem obowiązkowym są idealnie strzyżone trawniki ogrodu urządzone pośród żywopłotów, które po odpowiednim formowaniu odgradzają partery od dalszej części ogrodu.

W ogrodzie francuskim bardzo ważne są aleje obsadzone szpalerami drzew. Trzeba projektować założenia ogrodowe tak, aby przez środek ogrodu poprowadzić aleję i trejaże ustawiane wzdłuż chodnika jako osobne elementy lub tworzące przestrzenną konstrukcję, stanowiąc ściany altany. Tworząc zielone nasadzenia, pamiętajmy, aby w ich skład wchodziły rośliny kwiatowe. Możemy wykorzystać rośliny wieloletnie, jak i jednoroczne rośliny ozdobne.

Ogród francuski – plan ogrodu francuskiego

Ogród w stylu francuskim wymaga szczegółowego zaprojektowania. Plan ogrodu francuskiego to coś, co wymaga od nas znajomości terenu oraz geometrii, dzięki temu łatwo wytyczymy najbardziej reprezentacyjną część ogrodu. Powinien być zaprojektowany na symetrycznym planie. Podczas planowania należy uwzględnić złudzenia optyczne, perspektywy i osie. Najbardziej reprezentacyjną część stanowi altana, budynek, fontanna lub centrum labiryntu.

W ogrodach francuskich stosujemy proste podziały, np. alejki, wydzielone szpalery i zaułki. Całość powinny otaczać strzyżone żywopłoty, a także murki tworzące ogrody zielonego cienia.  Do centrum ogrodu powinna prowadzić oś centralna – główna ścieżka. Dobrze widziane jest, żeby francuski ogród przecinały liczne drogi. Roślinność powinna być poddawana formowaniu tak, by powstawały geometryczne kształty. Przykładem roślin poddawanych formowaniu są strzyżone żywopłoty.

Budując w ogrodzie fontanny, kaskady, kanały, a także stawiając lustra, sprawimy, że ogród w stylu francuskim będzie pełen złudzeń optycznych. Dzięki temu stanie się urokliwym, pełnym błysków i refleksów świetlnych miejscem. Istotne są także ławki ogrodowe, trejaże, pergole, pawilony ogrodowe i bogato zdobione rzeźby.

Ogrody francuskie w Polsce

Ogrody francuskie rozgościły się również w Polsce. Często były to ogrody pałacowe, które swoją świetność mają już za sobą, albo nie istnieją już w takiej formie jak wcześniej. Są jednak takie ogrody jak Ogród w Wilanowie czy Ogrody Pałacowe Branickich w Białymstoku, które pomimo upływu czasu nadal cieszą oczy zwiedzających z okien sali balowej pałacu.

Inne ogrody francuskie, które założono w naszym kraju to: ogród przy Zamku Królewskim, ogrody przy Zamku Krzyżtopór, ogród w Rogalinie, ogród przy Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie, ogród przy Pałacu Królewskim we Wrocławiu.

Jednak to, że ogród figurował w czasach baroku jako ogród francuski, nie oznacza, że do naszych czasów przetrwał on w takiej formie. Stało się tak dlatego, że wkrótce ogrody krajobrazowe zaczęły wypierać francuskie, a jeszcze później zaczęły modne być ogrody w stylu angielskim. Ponadto w Polsce ogrody były niszczone podczas powstań w okresie zaborów. Taki los spotkał Ogród Saski podczas Insurekcji Kościuszkowskiej. Również dwie wojny światowe i lata komunizmu sprawiły, że zniszczenia jeszcze bardziej się powiększyły. 

Ogrody francuskie na świecie

Ogrody francuskie  swego czasu były na świecie popularne. W większości były to ogrody pałacowe. Wynikało to z tego, że dzięki wspaniałości ogrodu francuskiego pałac danego władcy stawał się jeszcze bardziej reprezentacyjny. We Francji możemy podziwiać ogrody Wersalu lub Ogród Luksemburski w Paryżu. Anglia szczyci się ogrodami Badminton w Gloucester oraz Hampton Court pod Londynem. W Austrii możemy zwiedzać ogrody pałacu Schönbrunn w Wiedniu i Belwederu w Wiedniu. Wiele przykładów znajdziemy także w Hiszpani, Niemczech, Portugalii czy Szwecji. Ogrody francuskie rozprzestrzeniły się z różnym natężeniem na całą Europę. 

Rośliny w ogrodzie francuskim

W ogrodach francuskich możemy sadzić mnóstwo rozmaitych gatunków różniących się od siebie wielkością czy kolorem. Ważne jest to, żeby dało się je formować, więc ogród francuski nie jest dla ludzi lubiących artystyczny nieład. Używajmy gatunków rodzimych, które dadzą się łatwo formować. Jeśli jednak ze względów estetycznych chcemy wykorzystać roślinność niepoddającą się formowaniu, to posadźmy ją na obrzeżach ogrodu.

Drzewa i rośliny ciepłolubne

Do tworzenia szpalerów nadają się takie drzewa jak: lipa, grab, buk, cis, jałowiec, ostrokrzew, czy bukszpan. Alejki obsadźmy kasztanowcami, dębami, lipami, kasztanami jadalnymi, bukami, topolami, a także wiązami. Do obsadzania boskietów używa się np. jesionów. Pośród nich często sadzono pojedynczo krzewy głogu, leszczyny, ostrokrzewu lub bukszpanu.

W czasach świetności ogrodów francuskich wybierano także rośliny ciepłolubne, Na otwartej przestrzeni latem uprawiane były pomarańcze, cytryny, mirty, jaśminy, wawrzyny, róże (damasceńska, miesięczna, stulistna, a także francuska), które na czas zimy przenoszono do pomarańczarni.

Byliny i kwiaty cebulowe

W ogrodzie francuskim można na rabatach sadzić byliny w sąsiedztwie bukszpanów, żywotników i świerków. Spełniają one funkcję drugoplanową i sadzi się je wewnątrz rabat. Byliny sadzone w ogrodzie francuskim to: lewkonia, aksamitka, wyżlin większy, nagietek, szarłaty, ostróżka, rącznik, dzwonki, jaskry, pierwiosnek, naparstnica, fiołek, słonecznik, stokrotka. Można też posadzić kwiaty cebulowe takie jak tulipany, hiacynty, krokusy, szachownice cesarskie, lilie, śniedki, czy szafirki.

Wśród propagatorów ogrodowej zieleni pojawiły się również gatunki roślin z południowej Europy takie jak ligustr, lilak pospolity, złotokap, czy jaśminowiec. Zaczęto również sprowadzać gatunki spoza Europy takie jak: cypryśnik błotny, jukka, sosna wejmutka, perukowiec, sumak octowiec, morwa biała, magnolia drzewiasta, tulipanowiec amerykański, biota wschodnia, miłorząb dwuklapowy, czy hortensja krzewiasta.

Czym różni się ogród francuski od angielskiego?

Ogród w stylu francuskim cechuje się regularnością kompozycji. Wszystko w nim musi być ściśle wymierzone, uformowane, a żywopłoty muszą być przystrzyżone. Nawet mały kwiatek jest tu po coś. Nie ma tu miejsca na trochę artystycznego nieładu. Nawet francuski park krajobrazowy, który ma sprawiać wrażenie naturalności, taki nie jest. Tu i ówdzie leżą stosy porąbanego drzewa, gdzieś widać fragment starego młyna, drzewa rosną powyginane, lecz nadal wszystko jest uregulowane, choć modne stają się krzywe ścieżki luźniejszych alei zielonych, a nie proste linie.

De facto różnica między ogrodem angielskim a francuskim jest w koncepcji. Można bowiem założyć, że koncepcja parku krajobrazowego miała za zadanie ubogacić francuski ogród regularny. Natomiast ogród w stylu angielskim z założenia miał być nieco chaotyczny, romantyczny i tajemniczy. Kręte ścieżki, strumyki i mostki nad nimi miały nadać nutkę sentymentalizmu, a gąszcze dzikie i niedostępne miały nadać ogrodom tajemniczości. Wszystko od początku było zaprojektowane.

Ogród w stylu angielskim nie był więc dzikszy niż ogród w stylu francuskim. Różnica polega na tym, że ogród w stylu angielskim z założenia miał imitować naturę i jej dzikość, a ogród francuski ewoluował w tym kierunku, że pierwotnym założeniem było pokazanie natury kontrolowanej przez człowieka.

PRZECZYTAJ TAKŻE:
Projektowanie ogrodu w stylu angielskim, natura muśnięta ludzką ręką

Oba style mają swój urok i każdy z nich ma swoich zwolenników i przeciwników. Ogrody zakładane w obu porównywanych stylach wymagają dużego nakładu pracy. Myśląc, więc o zakładaniu ogrodu, zastanówmy się, jaki styl będzie dla nas dobry. 

Ogród francuski – jak go zaprojektować?

W projektowaniu ogrodu w stylu francuskim niezbędne jest szczegółowe planowanie, a także precyzja. Najpierw trzeba wyznaczyć alejki, gdyż to one są najbardziej rozpoznawalne. Ścieżki są również osiami ogrodu. Szczególnie ważna jest główna aleja, gdyż to ona jest najbardziej widoczna, a goście, których będziemy zapraszać, będą mogli podziwiać drzewa, które posadziliśmy po obu jej stronach.

Później trzeba zaplanować partery ogrodowe, czyli kwietniki. Nie muszą być wymyślne. Ważną rzeczą jest, żeby miały geometryczne kształty i tworzyły efektowne pola widokowe. Rabaty można obsiać trawą lub niskimi roślinami, a pozostałą część wysypać żwirkiem. Parter dywanowy sprawia bowiem trudności w utrzymaniu, gdyż trzeba wymieniać przekwitłe kwiaty na nowe. Siejąc trawę i niskie rośliny oraz wysypując pozostałą część żwirkiem, uzyskamy ładny wzór. Dzięki temu rabata będzie budziła zachwyt u znajomych.

Jeśli mamy mały ogródek, to wystarczą w nim kwiaty i niskie krzewy ozdobne. Jeśli jednak ogród francuski zakładamy na dużym terenie, posadźmy w nim wysokie rośliny. Po obu stronach głównej alei posadźmy drzewa lub odpowiednio przycięte krzewy. Możemy je posadzić również przy płocie okalającym ogród.

Budowle ogrodowe w stylu francuskim

W ogrodach francuskich na końcu dobierzmy dodatki. Mogą to być ławki ogrodowe. Siedząc na nich, będziemy mogli podziwiać pracę, którą włożyliśmy w stworzenie tego ogrodu. Ławki możemy umieścić zarówno pod domem, jak i pod drzewami, czy na obrzeżu żwirowej alejki. Jeśli możemy, umieśćmy w ogrodzie fontanny, tworząc parter wodny. Wtedy poza śpiewem ptaków będziemy słyszeć szmer wody, który ukoi nasze nerwy i przeniesie nas do baśniowego świata.

Ozdobami, które będą pasować do ogrodu w stylu francuskim, są posągi, wspomniana wyżej fontanna, pawilon ogrodowy czy inne budowle ogrodowe. W małym ogrodzie dobrze jest postawić rzeźbę. Ważne, żeby była dobrej jakości. Zamiast rzeźby możemy kupić donicę o klasycznym kształcie i postawić ją na środku rabaty albo na przecięciu się ścieżek lub na końcu alei. Elementem obowiązkowym ogrodu jest oświetlenie, dzięki któremu będziemy mogli podziwiać jego piękno nie tylko w ciągu dnia, ale i wieczorową porą.

Projektowanie, a potem zakładanie ogrodu francuskiego jest zajęciem wymagającym dużego nakładu pracy. Nagrodą za włożony trud będzie podziwianie tego, co się stworzyło własnymi rękoma. Nie musimy jednak robić tego sami. Możemy wynająć firmę, która oferuje usługi ogrodnicze. Dzięki temu koncepcja nowego ogrodu nie będzie spędzać nam snu z powiek. Jeśli zostawimy zakładanie ogrodu w rękach fachowców, to będziemy mieć pewność, że wszystko pójdzie zgodnie z planem.