Jaki węgiel wybrać, aby było tanio i ciepło?

Z artykułu dowiesz się, czy różnica między tanim i drogim węglem to wyłącznie cena. Poznasz najlepsze rodzaje węgla do palenia w gospodarstwach domowych. Marian wyjaśni, jak ocenić jakość surowca. Sam zdecydujesz, jaki węgiel wybrać i gdzie go najlepiej kupić.

Zakup węgla często wiąże się z tym, że możemy zostać oszukani przez sprzedawcę. Musimy, więc wiedzieć, jaki rodzaj węgla chcemy kupić. Jest ich bowiem kilka, a wartość opałowa bardzo różna.

W społeczeństwie panuje przekonanie, że różnica między tanim a drogim węglem to jedynie cena. Jest to jednak niewłaściwe podejście, gdyż cena wynika z jakości, o czym dowiesz się w dalszej części artykułu.

Węgiel kamienny to najczęstsze źródło ogrzewania w domach wolnostojących. Jego rodzaje klasyfikuje się według czterech kryteriów: typ, sortyment, klasa i gatunek. To, jakie będą koszty ogrzewania, jest uzależnione od sprawności instalacji grzewczej (wybór kotła) i jakości używanego paliwa.

Podstawowe typy węgla. Węgiel kamienny

Węgiel kamienny można podzielić na typy różniące się między sobą jakością, o której decydują: ciepło spiekania, zawartość części lotnych i zdolność spiekania. Dla przeciętnego Kowalskiego najlepszy to taki, który pali się czysto, wytwarzając mało spieku. Natomiast najgorszy to taki, kiedy podczas spalania dochodzi do wydzielania się trudnopalnych gazów i tworzą się ciężkie smoły.

Rodzaje węgla ze względu na typ to:

• typ 31 – tzw. płomienny (20-26 MJ/kg). Zawiera sporo substancji lotnych i łatwo się spala jasnożółtym płomieniem. Niska zdolność spiekania powoduje, że w piecu powstaje mało popiołu. Pozostawiony przez ten surowiec spiek szybko znika. Nazywamy jest też węglem papierowym. Ma matowy, czarny kolor. Kiedy upuści się go na twardą powierzchnię, łatwo się kruszy.

• typ 32 – gazowo-płomienny (26-29 MJ/kg). Pali się pomarańczowym płomieniem z czarnymi końcówkami. Ma odcień intensywnej czerni o jednolitej strukturze. Można go rozkruszyć twardym narzędziem, np. młotkiem. Węgiel tego typu dobrze sprawdza się jako opał w domowych kotłach.

• typ 33 – tzw. gazowo-mocarny (29-31 MJ/kg). Charakteryzuje się płomieniem w kolorze ciemno-pomarańczowym. Spaliny powstające podczas użytkowania trudno zmieniają się w popiół. Ponadto typ gazowo-mocarny wydziela trujące substancje. Wyglądem przypomina smołę.

• typ 34 i 35 – inaczej koksujący. Używa się go wyłącznie w przemyśle.  Jest smoliście czarny, szklisty i twardy. Podczas spalania wydzielają się trudnopalne substancje, które są toksyczne dla człowieka, np. smoła i gaz koksowniczy. Nie poleca się palić tego typu węglem w domowych kotłach.

Sort węgla kamiennego

Klasyfikując surowiec ze względu na sort, musimy wziąć pod uwagę wielkość ziaren. Podziału sortymentu węgla kamiennego dokonujemy według czterech grup. Są to ziarna:

• grube. Tak określamy surowiec o wielkości ziarna co najmniej 25 mm. W tej grupie są odmiany takie jak orzech, kostka i kęsy. 

• średnie. To surowiec o wielkości ziarna od 5 do 30 mm. Do tej grupy należy grysik, groszek i ekogroszek. 

• miałowe. Miał jest sortem najgorszego gatunku. W jego skład wchodzą mniejsze ziarna, poniżej 6 mm.

•  inne. Do tej grupy należy sort o wielkości ziaren do 1 mm, czyli pył, a także muł.

Klasa węgla kamiennego

Klasa węgla określana jest przez kilka parametrów. Są to: wartość energetyczna węgla, zawartość popiołu i zawartość siarki. Największe znaczenie ma wartość opałowa. Wskazuje ilość energii przekształconej w ciepło w podczas spalania. Wartość opałowa jest uzależniona od  wilgoci i popiołu w węglu. Ten parametr najczęściej jest podawany w MJ/kg, czyli megadżulach na kilogram. Wartość opałowa węgla kamiennego wynosi np.:

• 17-19 MJ/kg – węgiel niskokaloryczny,

• 20-25 MJ/kg – węgiel średniokaloryczny,

• 25-30MJ/kg – węgiel wysokokaloryczny.

Węgiel i jego klasę oznaczamy za pomocą symboli, które składają się z trzech członów. Chodzi tu o to, że np. klasa 29-05-08 ma wartość opałową 29 MJ/kg. W tym węglu jest do 5% popiołu, a zawartość siarki wynosi najwyżej 0,8%.

Rodzaje węgla. Węgiel kamienny według gatunku

 Gdy weźmiemy pod uwagę klasy i sortyment, ten typ paliwa możemy podzielić na cztery gatunki. Im mniejsze uziarnienie i niższa klasa tym rodzaj węgla jest gorszej jakości.

Pochodzenie węgla

Najczęściej używany typ węgla, czyli typ 31 pochodzi z kopalni Piast i Ziemowit. Natomiast ten dobrej jakości, którego używa się do ogrzewania gospodarstw domowych (typ 32.1, a także  typ 32.2), wydobywa się w kopalniach takich jak: Kopalnia Wujek, Chwałowice, Staszic, Wesoła. Typ węgla gorszej jakości, który spala się trudniej (typ 33), wydobywany jest w kopalni Pokój, Staszic, Halemba, Sośnica, Brzeszcze, Marcel i Bielszowice.

Polski węgiel

W Unii Europejskiej największym producentem węgla kamiennego jest Polska. Wydobycie jednak spada. Istnieje kilka powodów zaistnienia takiego stanu rzeczy.

Pierwszym z nich jest to, że w miarę wydobycia surowiec ma coraz gorszą jakość. Spada jego kaloryczność. Złoża położone płycej były bogate w surowiec, z którego uzyskiwano paliwo dobrej jakości. W miarę pogłębiania kopalń młodsze pokłady surowca mają mniejszą wartość opałową.

Drugim powodem zmniejszania się rok rocznie wydobycia polskiego węgla jest mała opłacalność tego przedsięwzięcia. Dzieje się tak dlatego, że musimy sięgać po pokłady, które są bardzo głęboko. Jest to niebezpieczne, a koszty wydobycia surowca są większe.

Widać, że zwiększanie wydobycia w naszym przypadku byłoby nieopłacalne, a ponadto przyczynilibyśmy się do większego zanieczyszczenia środowiska. Lepiej więc iść śladem krajów rozwiniętych i zamiast eksploatować złoża do końca, postawić na import z zagranicy.

Polski węgiel nie cechuje niska zawartość siarki, co może być szkodliwe, gdy będziemy używać tego węgla do ogrzewania naszych domów.

Jaki węgiel daje najwięcej ciepła?

Kiedy będziesz się zastanawiać, jaki węgiel wybrać, nie sugeruj się wyłącznie ceną. Kaloryczność surowca dostępnego w składzie nie zawsze jest najlepszym wskaźnikiem. Najważniejszy jest stosunek ceny do tego, ile ciepła uzyskamy jak najniższym kosztem. Wyższa wartość opałowa paliwa sprawdzi się w mroźniejsze dni, a w cieplejszym okresie warto stosować, nieco gorszy pod względem jakościowym surowiec. Wtedy w domach jednorodzinnych stosuje się go naprzemiennie.

Nadal jednak nie było odpowiedzi na pytanie, który węgiel kamienny daje najwięcej ciepła. Dużo zależy od rodzaju kotła i od tego, jaki jest sortyment węgla, czyli inaczej, jaka jest wielkość ziaren. Dobrym i wydajnym rozwiązaniem jest ekogroszek o niskiej zawartości popiołu i siarki. Jest on jednak droższy i pali się nim głównie w kotłach retortowych. Za węgiel sprawdzony uznaje się też głównie orzech, który pasuje do każdego kotła zasypowego.

 Ciepło spalania węgla

Nieuczciwi sprzedawcy zamiast wartości opałowej podają niekiedy ciepło spalania. Robią tak, dlatego że liczą na to, że jeśli usłyszymy większą liczbę (ciepło spalania zawsze jest wyższe niż wartość opałowa), to będziemy przekonani, że to jest ten surowiec, jakim należy palić, a proces spalania wyda się nam bardziej efektywny. Podawanie ciepła spalania zamiast wartości opałowej to oszustwo, ponieważ klient pozna jedynie temperaturę ciepła wydzielanego podczas spalania, a nie wartość energetyczną węgla. Podczas zakupu trzeba zwracać uwagę na najniższą wartość opałową wyrażoną MJ/kg.

Świadectwo jakości węgla

Kopia świadectwa jakości węgla musi być wydana klientowi zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Energii z dnia 27 września 2018 r. w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych. W tym świadectwie zawarte są wszystkie parametry węgla i jest małe ryzyko, że coś nie będzie się zgadzać ze stanem faktycznym. Wzór takiego dokumentu jest ściśle określony. Przed zakupem trzeba przeczytać punkt 7 w świadectwie jakości, gdzie znajdują się parametry kupowanego przez nas węgla. Ważne jest też, by kupiony węgiel kamienny spełniał wymagania producenta naszego kotła. Wtedy proces spalania surowca będzie bardziej efektywny i ekonomiczny.

 Świadectwa jakości podlegają kontroli Inspekcji Handlowej, która może zażądać udostępnienia wszelkich dokumentów świadczących o parametrach danego paliwa. Organ może zażądać również próbki węgla, żeby ją zbadać pod kątem tego, czy to, co producent mówi, zgadza się z faktycznymi parametrami surowca. W przypadku rozbieżności oszustwo podlega karze grzywny od 10 tysięcy do 500 tysięcy złotych. Nieuczciwy dostawca może nawet na trzy lata trafić do więzienia.

Gdzie kupić dobry Węgiel w Warszawie i okolicach?

W każdym mieście znajdują się składy węglowe, które prowadzą hurtową i detaliczną sprzedaż. Na rynku istnieje również wiele firm oferujących różne rodzaje węgla kamiennego, kusząc potencjalnych klientów niskimi cenami lub darmowymi dostawami. Można również kupić ten surowiec w sieciówkach takich jak np. Obi, Leroy Merlin, Castorama itp. Bardzo wygodna jest też sprzedaż w  Internecie, ale tu musimy bardzo uważać, np. na zawartość popiołu, kaloryczność węgla czy emisję substancji szkodliwych. Zachować szczególną czujność oceniając parametry węgla.

Z powodu dużej konkurencji firmy starają się, by ich oferty były jak najbardziej kuszące dla potencjalnego klienta. Sprzedaż detaliczna surowca jest mało opłacalna. Przechowywanie węgla w workach (najczęściej po 20 lub 25 kilogramów) wiąże się z jego wyższą ceną. Surowiec kupowany w workach jest jednak wygodną opcją, gdyż są one bardzo łatwe w przechowywaniu. Poza tym na workach są zarówno parametry węgla, jak i jego pochodzenie, więc trudniej jest dostać przysłowiowego kota w worku. 

W składach węgla można dokonywać zakupu hurtowego, jak i detalicznego, także składając zamówienie telefonicznie lub przez Internet, w bezpiecznej opcji bez wychodzenia z domu. Składy węgla mają często w swojej ofercie możliwość przywiezienia zamówionego surowca pod wskazany wcześniej adres. Zależy im na długotrwałej współpracy z potencjalnym klientem, dlatego można liczyć na doradztwo co do tego, jaki rodzaj węgla kupić.

Reklamacja węgla

Węgiel, jak każdy towar, możemy reklamować w razie niezgodności jego parametrów z deklarowanymi. Dzisiaj sytuacja jest bardzo ułatwiona w stosunku do tego, z czym mieliśmy do czynienia wcześniej. Nie znaczy to jednak, że zawsze osiągniemy pożądany skutek. Wynika to ze specyfiki towaru, o którym mowa. To, co okaże się w kotłowni, podlega reklamacji, która z kolei przy dobrej woli sprzedawcy albo przy dużej determinacji klienta się powiedzie, albo trzeba będzie się sądzić ze sprzedawcą, na co człowiek często nie ma czasu.

Kiedy sprzedawca nie uzna reklamacji węgla?

Problem z reklamacją węgla może wynikać z niektórych jego naturalnych cech.

1. obecność kamieni w węglu. Kamienie są traktowane jako część popiołu. Nie da się nic z tym zrobić, chyba że ilość kamieni przekracza deklarowaną przez sprzedawcę ilość popiołu.

2. spiekalność. Dopuszczono na rynek praktycznie wszystkie węgle, łącznie z silnie spiekającymi i koksującymi, co było złym posunięciem, gdyż nie mamy takich kotłów, a i tak możemy ten typ paliwa niechcący kupić i potem jest problem. Na szczęście parametr spiekalności jest podany na świadectwie jakości i jeśli przekracza on wartość 20, to lepiej nie kupować takiego węgla. Problemów nie mają właściciele kotłów na ekogroszek. Dla tego rodzaju węgla określono bowiem górną granicę spiekalności.

 Jak kupić węgiel? Poradnik

1. Znajdź składy węgla w okolicy, które są w miarę blisko, możesz sprawdzić też sklepy internetowe z węglem. Taki sklep może mieć w swojej ofercie dowóz surowca we wskazane miejsce. Porównaj ceny, ale nie dla wyboru najtańszej oferty, tylko żeby zobaczyć, czy w różnych składach będzie ten sam gatunek węgla w podobnych cenach.

2. Nie ważne — polski, czy zagraniczny — powinieneś mieć możliwość otrzymania certyfikatu, który określa rodzaj węgla. Każdy uczciwy sprzedawca powinien go wystawić. Ten dokument to dobre źródło informacji, np. o parametrach węgla, gdyż zawiera wyniki badań surowca.

3. Możesz kupić w kilku miejscach różne rodzaje węgla kamiennego w workach na próbę. Jeśli próba palenia danym surowcem wypadnie dobrze, masz większą szansę, że nie kupisz byle czego. Jeśli w składzie nie chcą ci sprzedać pojedynczego worka, możliwe, że próbują ukryć, czy oferowany rodzaj węgla jest dobrej jakości.

4. Bardzo ważne jest, żeby wybrać odpowiednią porę roku na zakup węgla (między czerwcem a wrześniem, ze wskazaniem na sierpień, gdyż wtedy jest najniższa średnia opadów). Surowiec powinien być suchy w momencie zakupu. Najlepiej jest go kupić wtedy, gdy od dwóch tygodni nie pada deszcz.

5. Przyjdź do składu. Przyjrzyj się oferowanemu węglowi pod kątem opisywanych wcześniej parametrów: wilgotności, ilości kamienia, kaloryczności, zawartości miału, mułu czy ziemi.

6. Bądź uważny. Patrz, co ładują ci na samochód, żeby prócz zamawianego sortymentu nie dostać domieszki, np. miału. Trzeba przypilnować, jak sprzedawca waży pojazd załadowany węglem. Niestety częstą praktyką jest dociążanie wagi, żeby sprzedać mniej, a zarobić tyle samo jak np. za sprzedaż tony surowca.

Podsumowanie

Na koniec kilka słów podsumowania od Mariana. Wybierając rodzaj surowca, kieruj się przede wszystkim jego wartością opałową, zawartością popiołu i części lotnych, zdolnością zapiekania, dzięki temu określisz jakość towaru. Sprawdź rzetelność składu, w którym zamierzasz dokonać zakupu. Jeżeli sprzedawca bez problemu informuje o wszystkich parametrach, posiada certyfikat potwierdzający jakość i rodzaj węgla kamiennego oraz dokumentuje proces ważenia, to znak, że masz do czynienia z uczciwą obsługą. 

Pamiętaj, aby uzyskać od sprzedawcy rzetelne informacje, dotyczące rodzaju węgla. Zapytaj, czy wraz z zakupem otrzymasz komplet dokumentów – paragon, wydruk z wagi oraz certyfikat jakości, które ostatecznie potwierdzą wiarygodność składu. 

Kupując węgiel, zwracaj uwagę na: kaloryczność, zawartość siarki (zgodnie z rozporządzeniem, zawartość siarki nie może przekraczać 1,7%), musi też być niska zawartość popiołu (najwyżej 12%), przez co jest mniejsza częstotliwość wizyt w kotłowni, żeby wyczyścić kocioł.